در پروژه‌های ساخت‌وساز، نوع مصالح مورداستفاده در سازه به عواملی مانند آب‌وهوا، میزان استحکام، مقدار بودجه، زمان اتمام کار و… بستگی دارد. اما دو عامل پایداری سازه و عمر مفید مصالح در تمامی سازه‌ها و در هر شرایطی بسیار مهم است. تیرچه بلوک از آن دسته مصالحی است که در کنار دو شاخص گفته شده مزایا و کاربردهای بسیاری دارد. این نوع از تیرچه‌ها با پایداری بالا به‌راحتی ساخته شده و در سازه مورداستفاده قرار می‌گیرند. در این مطلب به طور کامل به تیرچه بلوک، مزایا و معایب و کاربردهای آن در ساخت‌وساز پرداخته‌ایم.
انواع تیرچه بلوک
تیرچه بلوک‌ها از تیرچه‌های فولادی، میل‌گرد، بلوک سیمانی و بتن پوششی ساخته می‌شوند. این تیرچه‌ها در انواع مختلفی وجود دارند که شامل گزینه‌های زیر می‌شوند:
- تیرچه بتنی
- تیرچه فولادی
هر دو نوع بتنی و فولادی در برابر آتش و حرارت مقاوم هستند؛ اما ازآنجایی‌که مقاومت بتن کمی بیشتر از فولاد است و همچنین از لحاظ اقتصادی به‌صرفه‌تر است، معمولاً از تیرچه بتنی در برابر حرارت استفاده می‌شود. تیرچه بلوک‌های فولادی در برابر طوفان و زلزله مناسبتر هستند. بتن پلیمری
همچنین می‌توان گفت که سرعت پیشرفت پروژه در بلوک‌های فولادی بیشتر است. نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که در اجرای پروژه با تیرچه بتنی، می‌توان هزینه ساخت هر قسمت را به طور جداگانه پرداخت کرد و پروژه را آهسته‌تر پیش برد اما در تیرچه‌های فولادی این‌طور نیست.
موارد استفاده از تیرچه بتنی
از این نوع تیرچه‌های بتنی می‌توان در سقف‌ها، کف و حتی ستون سازه‌ها استفاده کرد. به‌طورکلی این نوع تیرچه می‌تواند در هرجایی که نیاز به پایداری و مقاومت بالا باشد؛ مورداستفاده قرار گیرد. برای مثال در سازه‌هایی مانند پلها، تیرچه بلوک می‌تواند از گزینه‌های مناسب برای تکیه‌گاه باشد. در ادامه مطلب هرکدام را به طور کامل بررسی کردهایم.
تیرچه‌ها به دلیل مقاومت بالایی که دارند، به‌راحتی وزن را به فونداسیون انتقال می‌دهند. از دیگر سازه‌هایی که در آنها از تیرچه استفاده شده است می‌توان به بنادر، لنگرگاهها و بهمنگیرهای موجود در جاده‌های کوهستانی اشاره کرد.
میزان استحکام تیرچه سقفی
فولاد به‌تنهایی دارای استحکام بسیار بالایی است اما در شرایطی این استحکام می‌تواند کاهش یابد. برای مثال در شهرهایی که آب‌وهوای مرطوب دارند، در مدت‌زمان کوتاهی فولاد زنگ‌زده و استحکام لازم را از دست می‌دهد (مانند شهرهای شمالی و جنوبی کشورمان). ازآنجایی‌که در تیرچه بلوک یک‌لایه بتن از فولاد و تیرچه‌های آهنی محافظت می‌کند، این مشکل نیز حل می‌شود. لازم به ذکر است تیرچه سقفی، پراستفاده و پرکاربردترین مصالح آماده در کشور است. این نوع تیرچه‌ها دارای مزایایی هستند؛ از جمله:
- استحکام بالا
- مقاومت در برابر رطوبت
- مقرون‌به‌صرفه
- عایق حرارت
- عایق صوت
- یک‌دست شدن و تمیزی کار
- کاهش میزان مصرف بتن
- کاهش وزن سقف
البته از معایب این تیرچه‌ها نیز نمی‌توان چشم‌پوشی کرد. گزینه‌های زیر مهمترین معایب این تیرچه‌ها هستند:
- ترک و شکستگی‌های ریز بعد از بتن‌ریزی
- طولانی شدن زمان اتمام پروژه
- محدودیت در زوایا
برای استفاده از تیرچه بلوک در سقف، کف یا ستون‌ها، قبل از شروع پروژه باید نقشه کلی از طرح و اندازه‌های لازم برای ساخت آماده شود. این اندازه‌گیری به شرایطی مانند طول، عرض، ارتفاع و عمق سازه بستگی دارد.
مراحل ساخت
آب + فیلر + ماسه + سیمان + تیرچه شبکه‌ای
حداقل زمان ساخت: یک هفته
ابتدا تیرچه‌هایی که از قبل باتوجه‌به اندازه موردنیاز خریداری شده یا جوش خورده‌اند، روی سطحی صاف قرار می‌گیرند. تراز بودن سطح در ساخت تیرچه بسیار مهم است. سپس با استفاده از دستگاه بلوک‌زنی بتن آماده (ماسه، سیمان، فیلر و آب) به داخل شبکه‌ها که از جنس فولاد یا میل‌گرد هستند، ریخته می‌شود.
دقت کنید که خشک‌شدن ابتدایی بلوک‌ها بسیار مهم بوده و در مقاومت آن نقش اساسی دارد. پس به‌هیچ‌وجه عجله نکنید. بعد از آنکه بلوک‌ها خشک شدند، به مدت یک هفته به آن آب می‌دهند تا استحکام تیرچه‌بلوک‌ها حفظ شوند. در این یک هفته بهتر است تیرچه‌ها در هوای صاف و آفتابی قرار گیرند و بعد از آن تیرچه‌ها قابل‌استفاده است. ناگفته نماند که برای ساخت هرچه بهتر تیرچه به ابزارآلاتی مانند قیچی میل‌گرد، انبر و ویبراتور بتن نیاز است.
نکاتی برای بهبود کیفیت تیرچه بلوک
برای اینکه بتوان کیفیت تیرچه بلوک را بهبود بخشید، یک سری از نکات وجود دارند که باید به آنها توجه داشته باشید؛ از جمله:
- بتن به طور کامل و یکنواخت حل شده باشد.
- در هنگام ساخت به بسته بودن کف شبکه‌ها توجه شود.
- حتماً قبل از استفاده و نصب تیرچه‌ها مجدداً مرطوب باشند.
- برای استحکام و مقاومت بیشتر می‌توان بر روی تیرچه‌ها میل‌گرد قرار داد.
- اگر قصد بتن‌ریزی مجدد بر روی تیرچه‌ها را دارید، این کار به‌صورت پیوسته انجام شود.
- برای نگهداری تیرچه‌ها، سعی کنید آنها را تا حتی‌الامکان روی‌هم نگذارید؛ چراکه احتمال آسیب‌دیدن آنها افزایش می‌یابد.
تیرچه بلوک در پلها
به دلیل مقاومت بالا تیرچه بتنی، از این مصالح می‌توان در پلها، بزرگراهها، پلهای راه‌آهن و بنادر استفاده کرد. استفاده از فولاد و شبکه‌های فلزی، باعث شده که این تیرچه‌ها در کنار استحکام، قابلیت تحمل وزن بالا و قابلیت استفاده در سازه‌های طولی را هم داشته باشند. ازآنجایی‌که تیرچه‌بلوک‌ها با اندازه دلخواه ساخته می‌شوند، می‌توان سطح و قسمت‌های ابتدایی یا انتهایی آن را طوری مهندسی کرد که در سازه‌های خاصی مورداستفاده قرار گیرند.
بیش از نود درصد پلهای کشورمان با استفاده از تیرهای بتنی ساخته شده‌اند. یکی از نکاتی که هنگام ساخت پل مطرح می‌شود، قابلیت تحمل وزن مصالح استفاده شده در آن است. از دیگر نکات مثبت تیرچه‌ها می‌توان به ترکیب میزان شبکه‌های فولادی و بتن اشاره کرد. در این قسمت نیز تیرچه‌ها با مهندسی خاص و مربوط به نوع سازه ساخته می‌شوند تا بهترین عملکرد را برای تحمل وزن داشته باشند.
احتمالاً تیرچه‌های بتنی را در بنادر و لنگرگاهها هم مشاهده کرده‌اید. از تیرچه بلوک به‌عنوان تکیه‌گاه در هنگام تخلیه بار نیز استفاده می‌شود. در این حالت تیرچه‌ها طوری طراحی می‌شوند که با دیگر مصالح بیشترین میزان اتصال را داشته باشند و در نهایت به یک تکیه‌گاه امن و با مقاومت بسیار بالا برای تخلیه بار از کشتی‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرند. شاید تابه‌حال توجه نکرده باشید که بهمنگیرهای موجود در جاده هم با استفاده از تیرچه بتنی ساخته شده‌اند.
کلام آخر
در این مطلب سعی کردیم تا هر چیزی که مربوط به تیرچه بلوک می‌شوند را بررسی کنیم. معمولاً بین چهل تا چهل و پنج درصد یک سازه را تیرچه‌ها تشکیل می‌دهند. شاید مهمترین و جالبترین نکته راجع به تیرچه‌ها، قابلیت انعطاف‌پذیری بالا در نوع ساخت و نوع استفاده از این مصالح باشد؛ قابلیتی که باعث می‌شود در هر مکان و هر سازه‌ای، مقرون‌به‌صرفه‌ترین مصالح در ساخت‌وساز باشد. تیرچه‌ها را به دلیل مرتب بودن و نظم خاصی که دارند، می‌توان یکی از زیباترین بخش‌های معماری نامید.
در صورت نیاز به مشاوره رایگان و یا خرید با ردا صنعت تماس بگیرید.
ردا سازه
بازتاب: بتن خود تراکم و کاربردهای آن - ردا صنعت فروشگاه تجهیزات صنعت و ساختمان