فولیک اسید (اسید فولیک) یکی از ویتامین‌های گروه B است که به شکل قرص مصرف می‌شود و یا به شکل وریدی قابل تزریق است. اسیدفولیک ماده مؤثر برای حفظ و تولید سلول‌های بدن است. همچنین فولیک اسید (اسیدفولیک) از تغییراتی که در DNA بدن ایجاد می‌شود که زمینه شکل‌گیری انواع سرطان است جلوگیری می‌کند. به‌وسیله اسیدفولیک بدن گلبول‌های قرمز سالم می‌سازد.
این ماده با کم‌خونی مرتبط است و در صورت تشخیص کم‌خونی در بدن پزشک احتمالاً قرص فولیک اسید یا آمپول تزریقی آن را برای شما تجویز خواهد کرد. در ادامه به بررسی این سوال می‌پردازیم که اسیدفولیک چیست؛ پس همراه ما باشید.
اسیدفولیک چیست؟
در اینجا به طور کامل به این سؤال که اسیدفولیک چیست؟ پاسخ می‌دهیم. فولیک اسید همان‌طور که گفتیم به ساخت گلبول‌های قرمز خون کمک می‌کند و این ماده برای موارد زیر مفید است:
- برای پیشگیری و یا درمان بیماری‌های ناشی از کمبود فولات در بدن مفید اسید
- جهت رشد و شکل‌گیری نخاع و جمجمه و مغز جنین کاملاً ضروری است. کمبود اسیدفولیک منجر به مشکلات رشدی در بدن جنین مانند نقص لوله عصبی یا بیماری اسپینا بیفیدا در بدن کودک می‌شود.
- یکی از داروهای درمانی برای بیماری‌های کرون و پسوریازپس و آرتریت، متوترکسات است. استفاده از اسیدفولیک از عوارض جانبی این دارو جلوگیری می‌کند؛ بنابراین برای بیمارانی که از متوترکسات استفاده می‌کنند مصرف اسیدفولیک ضروری است.
اسیدفولیک گاهی به همراه سایر داروها و مکمل‌های درمان کم‌خونی شدید مصرف می‌شود؛ زیرا به تنهایی نمی‌تواند در درمان بیماری‌های کم‌خونی شدید و یا سایر کم‌خونی‌هایی که با کمبود ویتامین B12 ارتباطی ندارند مؤثر باشد.
موارد منع مصرف فولیک اسید
در این قسمت به موارد منع مصرف فولیک اسید (اسیدفولیک) و یا مواردی که باید مصرف این دارو را با احتیاط انجام دهید اشاره خواهیم کرد.
- اگر قبلاً از این دارو استفاده کرده و واکنش‌های آلرژیکی نسبت به این دارو داشته‌اید قبل از مصرف حتماً با پزشک خود مشورت کرده و زیر نظر پزشک دارو را مصرف کنید. ممکن است پزشک تشخیص دهد که داروی دیگری را برای درمان کم‌خونی شما تجویز کند.
- اگر بیماری کلیوی دارید و یا قبلاً عمل دیالیز انجام داده‌اید حتماً با پزشک مشورت کنید.
- درصورتیکه سابقه عفونت خاصی در بدن دارید و یا در حال حاضر مشکل عفونی در بدن شماست قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
- اگر به نوشیدن مشروبات الکلی و الکل اعتیاد دارید.
- درصورتیکه کم‌خونی‌هایی دارید که توسط پزشک و یا آزمایش تشخیص داده نشده‌اند و شما خود معتقد هستید که کم‌خونی دارید حتماً قبل از مصرف این دارو با پزشک مشورت کنید.
- در دوران بارداری و یا شیردهی نیز این دارو باید تحت‌نظر پزشک و با میزان تجویز او مصرف شود.
- اگر بیماری خاصی دارید و یا داروهایی را مصرف می‌کنید، حتی اگر از مکمل‌های تغذیه‌ای استفاده می‌کنید این موارد را نیز به پزشک خود اطلاع دهید.
در نهایت اینکه قرص اسیدفولیک و یا سایر اشکال دارویی آن را تنها به میزان تجویز پزشک مصرف کرده و طبق دستورالعمل‌های ذکر شده در نسخه این دارو را مصرف کنید.
منابع فولیک اسید
در این قسمت به ذکر منابع غذایی سرشار از فولیک اسید خواهیم پرداخت. این ماده را می‌توان در مواد غذایی زیر یافت:
- نان، آرد و غلات
- جگر گاو
- اسفناج آب پز و یا برگ‌های سبز تیره گیاهان
- نخود و لوبیا چشم‌بلبلی، لوبیا قرمز
- کلم بروکلی، کلم بروکسل و کاهو
- نخود سبز
- آووکادو
- آب گوجه‌فرنگی کنسرو شده
- آب‌پرتقال
- تخم‌مرغ آب پز سفت
- موز و طالبی
- پاپایا
- میوه پرتقال و گریپ‌فروت
درصورتیکه به هر دلیلی دسترسی به منابع غذایی اسیدفولیک نداشتید می‌توانید مکمل تغذیه‌ای B کمپلکس مصرف کرده و یا از مکمل‌های فولیک اسید استفاده کنید.
بیماری‌های متداخل با مصرف اسیدفولیک
اگر شما هر یک از بیماری‌های صرع، دیابت نوع 2، روماتیسم مفصلی، لوپوس، التهاب روده و یا بیماری سلیاک را دارید قبل از مصرف اسیدفولیک نوع بیماری و داروهای مصرفی خود را به پزشک و یا داروساز اطلاع دهید و با نظر ایشان از مکمل فولیک اسید (اسیدفولیک) استفاده کنید.
میزان مصرف
دوز مصرفی این دارو بسته به سن، شرایط جسمانی و بیماری و عدم بیماری، میزان کم‌خونی و غیره متفاوت است. به همین جهت پزشک شما این دارو را باتوجه‌به شرایط جسمانی و سن شما به درستی تجویز خواهد کرد. در زیر به طور تقریبی میزان مصرف را برای شما بازگو خواهیم کرد.
زنانی که قصد اقدام به بارداری دارند و یا در 12 هفته نخست بارداری خود هستند میزان دوز مصرفی آن‌ها 400 میکروگرم در روز است. در بعضی از زنان در نخستین روزهای بارداری پزشک شما خطر نقص لوله عصبی در جنین را تشخیص می‌دهد و بدین ترتیب میزان دوز مصرف این دسته 100 میکروگرم بیشتر یعنی حدود 500 میکروگرم در روز توصیه شده است.
در دوران بعدی بارداری و در دوران شیردهی مصرف 800 میکروگرم اسید فولیک در روز توصیه شده است. برای زنان باردار و یا زنانی که قصد اقدام به بارداری دارند مصرف فولیک اسید (اسیدفولیک) زیر نظر پزشک متخصص ضروری است. اکثر زنان در این دوران به کم‌خونی دچار می‌شوند.
برای بیمارانی که به کم‌خونی ناشی از کمبود ماده فولات در بدن مبتلا هستند میزان دوز متوسط مصرفی عموماً 5 میلی‌گرم در روز است. در صورت فقر شدید آهن این میزان ممکن است تا 15 میلی‌گرم نیز افزایش پیدا کند. مصرف برای این بیماران حداقل تا 4 ماه باید ادامه یابد.
اگر سن فرزند شما از 12 سال کمتر باشد پزشک دوز مصرفی این دارو را باتوجه‌به سن و وزن کودک تشخیص خواهد داد. اگر داروی متوترکسات مصرف می‌کنید میزان مصرف اسیدفولیک برای شما 5 میلی‌گرم و تنها یک‌بار در هفته خواهد بود. توجه کنید روزی که فولیک اسید مصرف می‌کنید باید متفاوت از روز و یا روزهایی باشد که متوترکسات مصرف می‌کنید.
نحوه مصرف
فولیک اسید (اسیدفولیک) را می‌توانید همراه با غذا و یا قبل و بعد غذا مصرف کنید. این قرص را به همراه یک لیوان پر آب به طور کامل ببلعید و از خردکردن و جویدن آن جدا خودداری کنید. هنگام مصرف اسیدفولیک ممکن است کمی طعم آهن در دهان خود حس کنید که ایرادی ندارد، برای از بین بردن آن می‌توان یک لیوان آب نوشید و یا از خوراکی‌های خوشبوکننده دهان مانند نعناع و یا سایر خوشبوکننده‌ها استفاده کرد.
پزشک معمولاً در کودکان این دارو را به صورت مایع و یا شربت تجویز می‌کند. برای اندازه‌گیری مصرف می‌توانید از قاشق اندازه‌گیری همراه دارو استفاده کنید. تا حد امکان از قاشق‌های معمول غذاخوری خود استفاده نکنید؛ چون میزان آن با میزان قاشق داروی شما تفاوت دارد. از سرنگ هم می‌توانید برای اندازه‌گیری استفاده کنید.
در صورت فراموشی دوز مصرفی چه کنیم؟
اگر یک دوز از مصرف فولیک اسید (اسیدفولیک) خود را فراموش کردید، در صورت نزدیک شدن به دوز دوم فقط همان دوز را مصرف کرده و از مصرف هم‌زمان دو دوز خودداری کنید. اصولاً فراموشی یک دوز و یا دو دوز در طول هفته مشکل زیادی ایجاد نمی‌کند.
درصورتیکه جزو بیمارانی هستید که از متوترکسات استفاده می‌کنید و تنها یک‌بار در هفته اسیدفولیک مصرف می‌کنید به محض یادآوری دوز فراموش شده آن را مصرف کنید؛ مگر اینکه دقیقاً در همان روز مصرف متوترکسات شما باشد. در این صورت مصرف اسیدفولیک را به روز بعدی موکول کنید.
برنامه مصرف را تغییر ندهید. مثلاً اگر روزهای سه‌شنبه اسیدفولیک مصرف می‌کنید و یک هفته آن را فراموش کرده و در روز چهارشنبه مصرف کردید مجدداً از هفته بعد بر روی سه‌شنبه برگشته و در همان روز اسیدفولیک خود را مصرف کنید، مگر اینکه نزدیک دوز بعدی باشد.
اگر مصرف فولیک اسید را متوقف کنیم چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر شما به هر دلیلی تمایلی به مصرف مکمل‌های اسید فولیک ندارید باید به شما بگوییم درصورتیکه در دوران بارداری هستید احتمال خطر مبتلا شدن جنین به نقص لوله عصبی در شما به شدت افزایش می‌یابد. مصرف فولیک اسید (اسیدفولیک) قبل و در دوران بارداری کاملاً ضروری است.
درصورتیکه به کم‌خونی ناشی از کمبود ماده فولات در بدن مبتلا هستید و مصرف اسیدفولیک را قطع کنید ممکن است علائم بیماری شما بسیار بدتر شود و حتی ممکن است کسری علائم جدید ناشی از کمبود فولات در بدن شما ظاهر شود. اگر از بیمارانی هستید که متوترکسات مصرف می‌کند، از آنجایی که اسیدفولیک به کاهش عوارض این دارو کمک می‌کند با قطع مصرف اسیدفولیک عوارض جانبی بیشتری را تجربه خواهید کرد.
عوارض جانبی
فولیک اسید نیز مانند اکثر داروها ممکن است یکسری عوارض جانبی داشته باشد که البته در تعداد اندکی از افراد بروز می‌کند؛ پس جای نگرانی نیست. اغلب این دارو عوارض جانبی چندانی ندارد. در زیر چند نمونه این دارو را نام می‌بریم که در صورت بروز آن‌ها مصرف دارو را قطع و با پزشک مشورت کنید:
- احساس تهوع
- ازدست‌دادن اشتها
- احساس نفخ یا باد
- حس هیجان یا تحریک‌پذیری
- افسردگی
- احساس گیجی
- مشکل در تمرکز
- در موارد نادر نوعی واکنش آلرژیک جدی به نام آنافیلاکسی
جمع‌بندی پایانی
ویتامین‌ها و مواد معدنی زیادی نیاز روزانه همه افراد است که در صورت کمبود هر یک از آن‌ها بدن انسان دچار مشکلات جدی زیادی خواهد شد. یکی از مواد اساسی برای سلامت سلول‌های قرمز بدن فولیک اسید (اسیدفولیک) است که ماده اصلی در درمان کم‌خونی‌های ناشی از کمبود اسیدفولیک در بدن است. در این مقاله تلاش کردیم به طور جامع به سؤال اسیدفولیک چیست پاسخ دهیم و به شما موارد مصرف و منع مصرف و مواد غذایی حاوی این ویتامین را معرفی کردیم.
بازتاب: انواع آجر در ساختمان سازی - ردا صنعت فروشگاه تجهیزات صنعت و ساختمان | قیمت آجر ساختمانی
بازتاب: درباره عایق فایبرگلاس آب بندی چه می‌دانید؟ - ردا صنعت فروشگاه تجهیزات صنعت و ساختمان
بازتاب: لوله و اتصالات پنج لایه چیست؟ - ردا صنعت فروشگاه تجهیزات صنعت و ساختمان