به محیط مهندسی شده‌ای که عاری از هرگونه ذرات موجود در هوا (آلودگی، گردوغبار و…) باشد، اتاق تمیز گفته می‌شود که ما در این مقاله قصد داریم انواع اتاق تمیز را بشناسیم. این اتاق به‌صورت کامل ایزوله شده است که در برابر هرگونه آلودگی کاملاً پاک می‌شود. در این اتاق‌ها تحقیقات علمی صورت می‌گیرد و همچنین در تولید صنعتی تمام فرایندهای نانومقیاس انجام می‌شود. این اتاق‌ها را طوری طراحی کرده‌اند که تمام تجهیزات و لوازم داخل آن از هرگونه گردوغباری عاری باشد.
ارگانیسم‌های معلق در هوا یا ذرات بخار شده را از این محیط دور نگه می‌دارند. از این اتاق‌ها برای تولید میکروسیستم استفاده می‌کنند. نور زرد (قرمز، سبز) برای فوتولیتوگرافی لازم است تا مانع از قرارگرفتن ناگهانی نور مقاوم در برابر نور با امواج کوتاه‌تر شود. در این مقاله سعی داریم شما را با انواع اتاق تمیز بیشتر آشنا کنیم، به همین منظور پیشنهاد می‌دهیم برای یافتن پاسخ سؤالات خود، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
انواع اتاق تمیز
به‌عبارت‌دیگر می‌توان گفت که اتاق تمیز به میزان اندکی آلودگی و بخارهای شیمیایی در آن وجود دارد. به‌صورت کلی این اتاق‌ها کاربرد بسیار زیادی در علم مکانیک و مباحث مربوط به تهویه مناسب دارند. درواقع اتاق‌های تمیز ازنظر میزان آلودگی، اندازه ذرات، جریان هوا و… طبقه‌بندی می‌شوند که در ادامه قصد داریم چند نوع آن را به شما معرفی کنیم. اتاق تمیز به چند نوع تقسیم می‌شود و با روش تهویه از هم متمایز می‌شوند.
ازنظر جریان هوا اتاق تمیز به چند دسته تقسیم می‌شود:
-
با جریان یکسویه
این نوع اتاق جریان هوای بیشتر، محیط آرام‌تری دارد و سرعت تعویض هوا بسیار بالاتر است به همین دلیل هوای تمیزتری نیز دارد. این نوع اتاق‌ها نیز به دودسته افقی و عمودی تقسیم می‌شوند که در اتاق عمودی جریان هوا از سمت بالابه‌پایین می‌رود ولی در جریان افقی جریان از قسمت بالا وارد می‌شود و در روبرو و پایین دیوار عبور می‌کند. به‌طورکلی ساخت اتاق با جریان عمودی بسیار راحت‌تر است و هزینه کمتری دارد.
-
اتاق با جریان غیر لامینار
در این نوع اتاق جریان به‌صورت یکسویه جریان ندارد.
اتاق تمیز ازنظر فشار هوا نیز به دودسته فشار مثبت هوا و فشار منفی هوا تقسیم می‌شود:
-
فشار مثبت هوا
این سیستم‌ها برای کاربردهای الکترونیک، اپتیک، نظامی، هوافضا و… مورداستفاده قرار می‌گیرد. در محیطی که فشار مثبت هوا از سقف، درودیوار عبور می‌کند، هیچ‌گونه خطری وجود ندارد.
-
اتاقک فشار منفی هوا
اتاق تمیز دارای فشار هوای منفی برای فرایندهای تولید خطرناک مورداستفاده قرار می‌گیرد.
با نمای کلی اتاق تمیز بیشتر آشنا شوید
ازآنجایی‌که ذرات کوچک بر فرایند تولید تأثیر منفی خواهند گذاشت، به همین دلیل در هر صنعتی از اتاق‌های تمیز استفاده می‌کنند. این اتاق‌ها ازنظر پیچیدگی و اندازه متفاوت‌اند، در صنایع مختلفی مانند داروسازی، تجهیزات پزشکی، فرایندهای حیاتی هوافضا، ارتش و… استفاده می‌شود. درواقع به فضای محدودی است که برای کاهش آلودگی هوا و کنترل سایر پارامترها مانند رطوبت، دما و فشار استفاده می‌شود.
افرادی که برای کار در این اتاق‌ها در نظر گرفته می‌شوند، آموزش‌های بسیاری برای کنترل آلودگی می‌بینند. این افراد به‌وسیله دوش هوا، قفل هوا یا اتاق‌های روتختی وارد می‌شوند و باید از لباس‌های مخصوصی برای گیر انداختن آلاینده‌هایی که به‌صورت طبیعی به‌وسیله پوست و بدن تولید می‌شوند، استفاده کرد. به‌طورکلی برای جلوگیری از انتشار مواد به بدن و آلوده کردن محیط از لباس مخصوص استفاده می‌کنند.
هدف اولیه در بیولوژی خطرناک، انجام‌دادن کار هسته‌ای، داروسازی و ویروس‌شناسی است. اتاق‌های تمیز دارای سطح فوق‌العاده تمیزی است که تعداد ذرات معلق در هر مترمکعب آن به‌اندازه ذرات مولکولی مورد مقیاس قرار می‌گیرد. در هوای بیرون از اتاق پاک 35000000 ذره برای هر مترمکعب در ابعاد 05 میکرومتر و بزرگ‌تر است.
تأسیسات مرتبط به انواع اتاق تمیز
به‌طورکلی تأسیسات مرتبط اتاق تمیز شامل فن، چیلر هوا، کمپرسورها و سیستم هوارسان است. طراحی اتاق تمیز به دو صورت اتاق تمیز سنتی و اتاق تمیز جریان آرام تقسیم‌بندی می‌شود که در ادامه قصد داریم این اتاق‌ها را به شما معرفی کنیم:
طراحی اتاق تمیز سنتی
در این نوع اتاق هوای تمیز از کانالی خارج می‌شود که به سمت دیوارها و نقاط مکش کشیده می‌شود. در این روش هوای تمیز و آلودگی با یکدیگر روبرو می‌شوند و آلودگی قصد دارد کل فضا را احاطه کند. اگر این دو باهم مخلوط شوند ممکن است به علت ایجاد هرگونه آشفتگی در فضا ذرات گردوغبار غالب شوند و کل فضا را آلوده سازند. برای جلوگیری از این اتفاق باید کارهای زیر را انجام دهید:
- ازبین‌بردن نقاط مرده هوایی تا ذرات گردوغبار در آن قرار نگیرند.
- باید مکانی تحت عنوان Air Lock در اتاق برای ورود افراد در نظر شود.
- در قسمت Air Lock دوش هوا وجود دارد که افراد قبل و بعد از پوشیدن لباس دوش هوا می‌گیرند.
- قسمتی تحت عنوان Pass Box در این اتاق وجود دارد که برای تمیزکردن وسایل ورودی به اتاق کاربرد دارد.
- برای عبور هوا به درون اتاق از فیلتر هوا استفاده می‌کنند.
- باید برای ساخت این اتاق‌ها از مواد صافی که به‌راحتی قابل تمیزکردن باشد استفاده کنید.
اتاق تمیز جریان آرام
جریان آرام برای مواقعی که عملیات صورت می‌گیرد بسیار مناسب است که با سرعت بیشتر و در فاصله کمتری آلودگی و ذرات گردوغبار را به سمت بیرون هدایت خواهد کرد. این جریان از اتلاف وقت جلوگیری می‌کند؛ اما هزینه کمتری باید بپردازید.
جمع‌بندی
در این مقاله سعی کردیم انواع اتاق تمیز و نکات مهم آن را به شما معرفی کنیم. همان گونه که گفتیم، به اتاق عاری از هرگونه آلودگی و ذرات گردوغبار، اتاق تمیز می‌گویند. این اتاق در صنایعی مانند هوافضا، داروسازی، ارتش و… مورداستفاده قرار می‌گیرد.
میزان آلودگی هوا این اتاق بسیار مهم است بنابراین باید همیشه به‌وسیله دستگاه آن را اندازه‌گیری کنند. این اتاق باتوجه‌به جریان هوا، فشار، میزان تمیزی و… طبقه‌بندی می‌شود. امیدواریم با مطالعه این مقاله پاسخ سؤالات خود را گرفته باشید و از خواندن آن لذت کافی را برده باشید.
