اسیدفسفریک
اسید فسفریک صنعتی یک اسید معدنی بی‌رنگ و بی‌بو است که حاوی فسفر بوده و به‌عنوان یک عامل جداکننده به بسیاری از کاتیون‌های دو ظرفیتی از جمله Fe++، Cu++، Ca++ و Mg++ متصل می‌شود. اسید فسفریک در دندانپزشکی و ارتودنسی به‌عنوان محلول اچینگ برای تمیز کردن و زبری سطوح دندانی که در آن لوازم دندانی یا پرکردگی قرار می‌گیرد استفاده می‌شود. در این مقاله درباره ویژگی‌ها و کاربرد اسید فسفریک صنعتی بیشتر اطلاعات به دست می‌آوریم.
درباره اسید فسفریک صنعتی بیشتر بدانیم
مواد شیمیایی اسید فسفریک به‌صورت مایع بی‌رنگ شفاف یا جامد کریستالی شفاف ظاهر می‌شود، در دمای 42.35 درجه سانتی‌گراد ذوب می‌شود و چگالی آن 1.834 گرم بر سانتی‌متر مکعب است. مایع معمولاً یک محلول آبی 85٪ است. همچنین به‌صورت جامد و مایع نیز ارسال می‌شود. در ساخت کودها و مواد شوینده و در فرآوری مواد غذایی استفاده می‌شود.
اسید فسفریک یک اکسواسید فسفر است که از یک اکسو و سه گروه هیدروکسی تشکیل‌شده است که به‌صورت کووالانسی به یک اتم فسفر مرکزی متصل شده‌اند. این ماده نقش حلال، متابولیت انسانی، متابولیت جلبکی و کود دارد. در واقع، این یک اسید مزدوج از یک دی هیدروژن فسفات و یک یون فسفات است.
کاربرد اسید فسفریک‌های صنعتی
اسید اورتوفسفریک یکی از مواد شیمیایی مهمی است که کاربردهای بی‌شماری در چندین صنعت، کشاورزی و محصولاتی دارد که ما در زندگی روزمره از آن استفاده می‌کنیم. در هر صورت، در اینجا ما به برخی کاربردهای محبوب اسیدفسفریک خواهیم پرداخت.
- زدودن زنگ
- در غذا و نوشیدنی
- مراقبت شخصی
- مورد استفاده در کشاورزی
- داروسازی
- استفاده‌های دیگر
استفاده از اسید فسفریک برای از بین بردن زنگ زدگی استفاده می‌شود
در میان انواع مختلف اسیدها، اسید فسفریک صنعتی معمولاً برای زدودن زنگ فلزاتی مانند آهن، فولاد و غیره استفاده می‌شود. معمولاً زمانی که این اسید استفاده می‌شود با زنگ واکنش داده و آهن قهوه‌ای مایل به قرمز را تبدیل به اکسید آهن می‌کند (اکسید آهن). به یک ترکیب سیاه رنگ که اکنون فسفات آهن است. این ماده فسفات آهن سیاه به‌راحتی حذف می‌شود.
مورد استفاده در غذا و نوشیدنی
این اسید اغلب به‌عنوان یک افزودنی غذایی استفاده می‌شود. این اسید به‌عنوان یک تنظیم‌کننده اسیدیته در مواد غذایی مانند مربا، غلات، گوشت‌های فرآوری‌شده، پنیر و غیره عمل می‌کند. این ماده به جلوگیری از تشکیل قارچ‌ها و باکتری‌ها کمک می‌کند. همچنین به طعم نوشیدنی‌ها می‌افزاید. با این حال، بحث در مورد اثرات و مزایای سلامتی این اسید وجود دارد.
مورد استفاده در مراقبت شخصی
اسیدفسفریک صنعتی در تولید طیف گسترده‌ای از محصولات مراقبت شخصی کاملاً ضروری است. برخی شامل محصولات پاک کننده، محصولات حمام، عطرها، محصولات مراقبت از مو و رنگ‌ها، محصولات ناخن، آرایش و سایر محصولات مراقبت از پوست است. از سویی اسیدفسفریک نیز در کنترل سطح pH این محصولات استفاده می‌شود.
مورد استفاده در کشاورزی
برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که تقریباً 80 درصد از اسیدفسفریک تولید‌شده در تولید کود مورد استفاده قرار می‌گیرد. اسید فسفریک نیز به‌عنوان افزودنی و طعم دهنده در خوراک دام و طیور استفاده می‌شود.
از آنجایی که اسید فسفر و مشتقات آن در گیاهان متابولیزه نمی‌شوند، این ادعا که فسفونات می‌تواند به مواد مغذی مورد نیاز فسفر برای رشد گیاه کمک کند، باید با احتیاط زیاد مصرف شود. اسید فسفر در کشاورزی استفاده می‌شود اما برای هدفی متفاوت از اسیدفسفریک.
محققان همچنین توانایی اسید فسفر را به‌عنوان منبع غذایی برای رشد گیاه مورد آزمایش قرار دادند و دریافتند که علائم کمبود P زمانی ایجاد می‌شود که گیاهان به‌صورت هیدروپونیک با اسید فسفر به‌عنوان تنها منبع فسفر (بدون فسفات) رشد می‌کنند.
این بدان معنی است که اگرچه اسید فسفریک صنعتی می‌تواند اوومیست‌ها را در تعدادی از سیستم‌های میزبان-انگل کنترل کند، اما جایگزینی برای لقاح فسفات نیست. عکس آن نیز صادق است: فسفات منبع عالی فسفر برای رشد گیاه است، اما قادر به کنترل حمله پاتوژن توسط اومیست‌ها نیست، به غیر از بهبود سلامت عمومی محصول و بنابراین سیستم دفاعی طبیعی آن.
مورد استفاده در داروسازی
این اسید بیشتر به‌عنوان یک واسطه در داروسازی استفاده می‌شود. یکی از زمینه‌هایی که اسیدفسفریک در آن مورد استفاده قرار می‌گیرد در دندانپزشکی است. به‌عنوان محلول اچینگ استفاده می‌شود و معمولاً برای تمیز کردن دندان استفاده می‌شود. از دیگر کاربردهای اسید فسفریک صنعتی می‌توان به سفید کننده‌های دندان یا مایعات دهان شویه اشاره کرد. اسید فسفریک نیز معمولاً در داروهای ضد تهوع استفاده می‌شود.
سایر کاربردهای اسید فسفریک
همچنین کاربردهای کمی دیگر از این اسید وجود دارد. اسید فسفریک به‌عنوان یک الکترولیت در سلول‌های سوختی یا در ژنراتورهای اکسیژن هیدروژن استفاده می‌شود. از اسید فسفریک برای ساخت مواد شوینده مصنوعی و تصفیه آب و فلزات نیز استفاده می‌شود.
همچنین اسید فسفریک صنعتی برای از بین بردن رسوبات معدنی، لکه‌های سیمانی و لکه‌های آب سخت در صنعت ساختمان استفاده می‌شود. همچنین می‌تواند به‌عنوان یک عامل اکسید کننده شیمیایی برای تولید محصولات کربن فعال عمل کند.
نتیجه‌گیری
اسید فسفریک صنعتی کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد؛ از جمله در کشاورزی، داروسازی، تولید لوازم بهداشتی و آرایشی و … . به‌عنوان مثال، ساخت کودهایی که برای رفع کمبود فسفر در خاک استفاده می‌شود به در دسترس بودن منابع اسید فسفریک بستگی دارد.
لذا اسید فسفریک جزئی از کودها (80 درصد کل مصرف)، مواد شوینده و بسیاری از محصولات پاک کننده خانگی است. محلول‌های رقیق طعم اسیدی دلپذیری دارند؛ بنابراین، از آن به‌عنوان یک افزودنی غذایی نیز استفاده می‌شود. با توجه به کاربردهای وسیع این ماده، تولید این اسید از اهمیت زیادی در کشورهای مختلف برخوردار است.
