مقدمه
اتیلن گلیکول یا گلیکول یک ماده شیمیایی بدون رنگ است.که معمولاً بدون بو، با سمیت بسیار بالا و ویسکوزیته بسیار پایین و … است. این ماده شیمیایی به دلیل داشتن گروه عاملی هیدروکسیل در گروه الکلها قرار میگیرد و جزو سادهترین الکلها است. این نوع ماده در صنایع مختلف به‌عنوان خنک‌کننده و انتقال دهنده‌ی گرما، تولید پلیمر و مهار هیدراتها استفاده میشود. در ادامه این مقاله به بررسی بیشتر این ماده آلی ، ویژگی و کاربردهای بیشتر آن میپردازیم.اتیلن گلیکول چیست
اتیلن گلیکول چیست؟
نام دیگر این ترکیب گلیکول است که از سادهترین دی الکلها به شمار میرود. این ترکیب شیمایی معمولاً بدون رنگ و بدون بو است.که سمیت بسیار بالایی دارد. اتیلن گلیکول در مواد قطبی همچون آب و استون و الکلها به راحتی حل میشود ولی در مواد غیر قطبی همچون تولوئن حل نمیشود.
به دلیل وجود گروه هیدرو کسل در ترکیب گلیکول، این ترکیب خاصیت الکلی پیدا کرده و به طور کلی ترکیباتی که دارای خاصیت هیدرو کسلی هستند، میتوانند به آلدئیدها، آزیدها، هالیدها، نیتریلها، آمینها، آلکیلها، اترها، کربوکسیلیک اسیدها و … تبدیل شوند. برای تشکیل و تولید ماده رزین، وجود ماده گلیکول الزامی است. این ماده در دمای منفی 12 درجه سانتی‌گراد یخ میزند و پس از حل شدن در آب، هیدروژن آب را از بین میبرد. فرمول مولکولی این ماده CH2OH است که در تجارت و صنعت کاربرد بسیار زیادی دارد.
انواع اتیلن گلیکول
این ترکیب شیمیایی دارای انواع مختلفی است که هر کدام از آن‌ها کاربرد جداگانهای دارند. در ادامه به بررسی انواع اتیلن گلیکول میپردازیم.
مونو اتیلن گلیکول
یکی از انواع این ترکیب شیمیایی مونو گلیکول است.که به‌عنوان ضد یخ در خودروها و وسایل نقلیه و پیش ماده برای پلیمرها استفاده میشود. این ترکیب نیز مایعی بیرنگ و بدون بو است و مزه شیرینی دارد. این ترکیبها در صنایع تولید رزین، صنایع پلاستیک، الیاف پلی‌استر، فیلمهای بسته‌بندی، بطریهای نوشیدنی و … مورد استفاده قرار میگیرد.
دی اتیلن گلیکول
دی گلیکول نیز ترکیب آلی شفاف و بدون بو است که حلالیت بسیار بالایی در ترکیبات قطبی همچون آب دارد. این ترکیب دو گروه اتیلن دارد که توسط یک اکسیژن به یکدیگر متصل شدند. این نوع ترکیبات نیز در رزینهای پلی‌استر و نرمکنندهها به‌عنوان حلال در صنایعی همچون نفت و گاز، تولید TEG و حلال در نیلدو سلولزی مورد استفاده قرار میگیرد.
تری اتیلن گلیکول
این ترکیبات آلی نیز شامل الکلهای 2 عاملی است که به‌عنوان پلاتی سایزر وینیل مصرف خواهند شد. این ترکیب نسبت به دو ترکیب دیگر خاصیت سمی بیشتری دارد و در وسایل آنتی میکروبی استفاده میشود. تری گلیکول در صنایع نفت و گاز، صنایع نساجی، صنایع سیمان و کاشی و در سیستم تهویه مطبوع کاربرد بسیار زیادی دارد.
کاربرد اتیلن گلیکول
یکی از مهمترین کاربردهای این ماده شیمیایی در صنایع خنک‌کننده و انتقال گرما است. انتقال حرارت از این طریق به روش همرفتی صورت میگیرد. برای تهویه مطبوع سیستم آب سرد نیز معمولاً از این محصول استفاده میکنند. در دستگاه‌های تهویه و خنک‌سازی یا گرمایی، اتیلن گلیکول مایعی است که از طریق یک پمپ گرمایی، گرما را منتقل میکند که انرژی لازم را از منابع گرمایی دریافت کرده و در محل مورد نیاز استفاده و تخلیه میکند.
دومین کاربرد اتیلن گلیکول به‌عنوان سیال خنک‌کننده موتور یا همان ضدیخ استفاده میشود که در خودروها و ماشین‌آلات صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد. این ماده در دمای منفی 12 درجه سانتی‌گراد یخ میزند که در هنگام ترکیب شدن با آب در دمای پایینتری یخ میزند. به طور کلی این محصول فقط انجماد آب را کاهش و دمای جوش را افزایش میدهد. پس بهتر است که در روزهای تابستان و هوای گرم از این محصول در خودروها استفاده نشود. علاوه بر موارد گفته شده، این مواد به‌عنوان ضدزنگ نیز کاربرد دارد که به دلیل افزودن مواد بازدارندههای ضد خوردگی، این محصول به‌عنوان ضدزنگ مورداستفاده قرار میگیرد.
یکی دیگر از کاربردهای مهم این ترکیب شیمیایی برای تولید پلیمر است که در صنایع پلاستیک‌سازی از این ترکیب به‌عنوان واسطه برای تولید پلی‌استر و رزین استفاده میشود. نوع خاصی از این گلیکول به نام گلیکول ترفتالات در ساخت بطریهای پلاستیکی و دیگر مواد پلاستیکی استفاده میشود.از دیگر کاربردهای این محصول به‌عنوان خشک‌کننده و رطوبت‌زدا در صنایع است که برای حذف بخار آب استفاده میشود. مهار کردن هیدراتها نیز از کاربردهای مهم اتیلن گلیکول محسوب میشود که موجب شده تا گازهای طبیعی از میدان گازی مختلف به مکان مورد نظر انتقال پیدا کند.
به طور کلی کاربردهای این محصول در:
- مایعات ترمز هیدرولیک.
- رنگ کردن چوب.
- چوب سازی.
- رنگ کردن چرمها.
- تنباکو.
- صنایع رنگ و پلاستیک.
- صنایع خودروسازی و … است .
طریقه نگهداری اتیلن گلیکول
این نوع مواد شیمیایی در تجهیزات فولادی ذخیره میشود و در مخازن بسیار بزرگی که پوششهای فنولیک و اپوکسی فنلی تشکیل شده نگهداری میشود. از آلومینیوم نیز در دماهای بسیار پایین برای نگهداری این محصول شیمیایی استفاده میشود که بهتر است ظروف آلومینیومی گرم نشود. آلیاژهای قلع یا گالوانیزه در ضخامت کم نباید برای ذخیره‌سازی این محصول استفاده شود زیرا موجب از بین رفتن این محصول میشود.
نحوه تولید اتیلن گلیکول
یکی از روشهای رایج برای تولید اتیلن گلیکول از طریق امگا شل است که در این روش، ابتدا اتیلن اکسید طی ترکیب و واکنش با کربن دی‌اکسید به اتیلن کربنات تبدیل خواهد شد. این حلقه به وجود آمده با کاتالیزورهای ویژهای هیدرولیز میشود و برای تولید مونو گلیکول آماده میشود.
از واکنش اتن یا اتیلن این ترکیب شیمیایی تشکیل شده که توسط اسید و بازهای مخصوص و در پی اچ خنثی این واکنش به خوبی انجام میشود.
برخورد گلیکول با پوست و چشم انسان
زمانی که این ماده شیمیایی با چشمها و پوست بدن برخورد میکند، موجب تحریک و ورم پلکها میشود که خوشبختانه آسیب آن ماندگاری کوتاهی دارد. در هنگام استفاده از این ماده سعی کنید از عینک و دستکش مخصوص استفاده کنید زیرا این ماده از طریق پوست جذب بدن میشود و در صورت داشتن حساسیتهای شدید ممکن است خطرناک باشد.
بخار ناشی از این ترکیب شیمیایی موجب میشود تا مجرای گلو و بینی و مجرای تنفسی تحریک شود که در صورت افزایش غلظت این ماده باید از سیستمهای محافظت‌کننده استفاده کرد. زمانی که این ماده را در دهان خود فرو بردید، این مواد بر سیستم اعصاب مرکزی شما تأثیر گذاشته و باعث گیجی شما میشود. گاهی اوقات این مواد به قلب و ششها حمله کرده و کلیهها را از کار می‌اندازد. بلافاصله پس از زمانی که این ماده را بلعیدید، دهان خود را بشویید و آب با مواد معدنی رقیق بخورید تا مشکلی برایتان پیش نیاید.
جمع‌بندی
اتیلن گلیکول یک ماده شیمیایی است و فرمول آن به صورت CH2OHاست که یک ترکیب سمی بدون رنگ و بدون بو محسوب شده که در ترکیبات قطبی به راحتی حل میشود. از انواع این ترکیب میتوان به مونو گلیکول، دی گلیکول و تری گلیکول اشاره کرد که کاربرد آن در سیستم تهویه و خنک‌سازی، ضدیخ در خودروها، تولید پلیمر، خشک‌کننده و رطوبت‌زدا و مهار کردن هیدراتها و … است.اتیلن گلیکول چیست
رداصنعت نامی آشنا در حوزه تامین تجهیزات مکانیکال و الکتریکال است که به پشتوانه سالها تجربه آماده خدمت رسانی به شما مشتریان گرامی میباشد.
بازتاب: سیلیس و کاربرد آن - ردا صنعت فروشگاه تجهیزات صنعت و ساختمان | قیمت سیلیس| خرید سیلیس