اصول لوله‌کشی فاضلاب ساختمان
برای خارج کردن پساب آلوده یک ساختمان، نیاز به یک سیستم لوله‌کشی کارآمد داریم. لوله‌کشی فاضلاب اصولی یکی از مواردی است که در تجهیزات ساختمان باید به آن توجه کرد. اگر این کار به روش اصولی صورت نگیرد باعث ایجاد مشکلاتی در انتقال فاضلاب ساختمان و همچنین فرسودگی لوله‌ها می‌شود.
بنابراین یکی از موارد مهمی که در مراحل ساخت و بازسازی یک ساختمان باید موردتوجه قرار گیرد لوله‌کشی است، زیرا به‌طور مستقیم با بهداشت عمومی و ایمنی مردم ارتباط دارد. یکی از الزامات لوله‌کشی فاضلاب این است که در مسیر جریان فاضلاب، سیفون و لوله تهویه نصب شود تا گازهای سمی و موجودات موزی از آن خارج نشوند. مکش و رانش هوا در موقع تخلیه نشان‌دهنده کارآمد بودن لوله‌کشی ساختمان است. طراحی سیستم لوله‌کشی بر طبق تعداد طبقات ساختمان انجام می‌شود.
اصول اولیه در لوله‌کشی‌فاضلاب ساختمان
رعایت اصول اولیه در لوله‌کشی فاضلاب ساختمان سبب می‌شود که یک سیستم فاضلاب کاربردی و بی‌عیب اجرا شود. یکی از مواردی که باید به آن توجه شود اتصال لوله‌ها، آب‌بندی و هوابندی صحیح است. درصورتیکه‌این نکات به‌درستی انجام شوند، مانع از انتقال بوی بد به داخل ساختمان خواهند شد؛ همچنین برای جلوگیری از ترکیدن‌لوله‌ها باید مسیر مناسب برای لوله‌کشی انتخاب شود.
از دیگر الزامات این نوع لوله‌کشیاین است که باید زیر لوله یک وسیله مناسب قرارداد تا وزن زیادی را متحمل نشود و مقاومت آن را تا اندازه زیادی بالا ببرد. در ادامه به بررسی فواید اجرای درست و بی‌نقص این نوع از لوله‌کشی خواهیم پرداخت.
مزایای اجرای صحیح لوله‌کشی‌فاضلاب
جلوگیری از دوباره‌کاری ناشی از عدم تخصص کادر فنی .
افزایش طول عمر سیستم فاضلاب به دلیل استاندارد بودن تأسیسات بهداشتی .
به حداقل رساندن‌هزینه‌ها و کاهش دورریز لوله‌ها با برآورد دقیق مقدار مواد و مصالح مورد نیاز .
بخش های مختلف سیستم فاضلاب ساختمانی
- لوله آب فاضلاب: این لوله وظیفه هدایت مواد زائد تا چاه بیرون از ساختمان را دارد. لوله آب فاضلاب به‌صورت بالا به پایین و در جهت نیروی گرانش زمین نصب می‌شود تا به حمل سریع‌تر مواد فاضلابی کمک کند.
- لوله‌های هواکش یا ونت: در لوله‌کشی‌فاضلاب برای ایجاد تهویه در کنار لوله‌های فاضلاب از لوله‌های ونت یا هواکش استفاده می‌شود؛ همچنین با تولید فشار هوا در لوله‌های فاضلاب، باعث تخلیه و حرکت مواد فاضلابی می‌شوند. لوله‌های ونت به‌صورت بالارونده و در امتداد ساختمان قرار می‌گیرند. نصب نادرست این لوله‌ها سبب تهویه نامطبوع در ساختمان می‌شود.
- سیفون: جهت جلوگیری از خشکی لوله آب فاضلاب استفاده از سیفون در زیر سینک، داخل حمام و توالت ضروری است.
انواع لوله‌کشی‌فاضلاب ساختمان
- سنتی یا کف‌خواب: از قدیمی‌ترین انواع لوله‌کشی فاضلاب روش کف‌خواب است. در این روش لوله‌های فاضلاب در کف ساختمان قرار می‌گیرند. به این صورت که بعد از اتصال سیفون‌ها و لوله‌های ونت به لوله فاضلاب، آن‌ها را در کف ساختمان در زیر مصالحی مثل سیمان می‌پوشانند. در این روش ساختمان حدود ۱۰ سانتی‌متر کف‌سازی دارد که در صورت زیاد بودن طبقات باعث وارد شدن وزن زیاد به ساختمان می‌شود.
- زیر سقفی: تفاوت این روش با روش سنتی در این است که لوله‌ها به‌جای قرارگیری در کف ساختمان، از زیر سقف عبور می‌کنند. انتقال حرارت در لوله‌کشی زیر سقفی بهتر انجام می‌شود.
بهترین روش لوله کشی فاضلاب ساختمان
سرعت حرکت فاضلاب، دسترسی راحت به لوله‌ها در مواقع اضطراری، عدم انتشار بوی فاضلاب و طول عمر لوله‌ها نشان‌دهنده این است که یک لوله‌کشی اصولی در ساختمان اجرا شده است. در پاسخ به این سؤال که کدام روش بهترین روش لوله‌کشیاست، باید گفت که بایستی همه این فاکتورها در نظر گرفته شوند.
دسترسی سریع و طول عمر بیشتر از مزایای استفاده از روش زیر سقفی است. به دلیل اینکه در روش زیر سقفی، لوله‌ها از زیر سقف عبور می‌کنند فشاری بر لوله‌ها وارد نمی‌شود و شکستگی و آسیب‌پذیری لوله‌ها در این روش تقریباً غیرممکن است. همچنین بزرگترین مزیت استفاده از روش زیر سقفی در لوله‌کشی ساختمان این است که در هر زمانی می‌توان به‌راحتی به لوله‌ها دسترسی پیدا کرد و در نتیجه باعث کاهش در هزینه‌های تعمیرات خواهد شد.
در انواع لوله‌کشی فاضلاب امکان اجرای لوله‌کشی زیر سقفی در ساختمان در حال سکونت وجود دارد، اما هزینه روش زیر سقفی به دلایلی همچون استفاده از لوله‌های مرغوب، سختی کار و اجرای داکت کشی در بین دیواره‌های ساختمان، بسیار بیشتر از روش سنتی است. سرعت اجرای روش کف‌خواب نیز بیشتر از روش زیر سقفی است.لازم به ذکر است که اجرای روش سنتی یا زیر سقفی تأثیری در سرعت حرکت مواد فاضلابی ندارد بلکه جوشکاری نامناسب، عدم رعایت شیب استاندارد در لوله‌ها و استفاده از لوله‌های بی‌کیفیت باعث ایجاد رسوبات و بوی نامطبوع می‌شوند.
انواع لوله‌های فاضلابی
- چدنی: این لوله‌ها قدیمی بوده و به دلیل هزینه بالا، وزن زیاد و سختی کار با آن حین لوله‌کشی فاضلاب، دیگر مورداستفاده قرار نمی‌گیرند.
- پلیکا: ارزان‌ترین لوله‌های فاضلابی هستند و منعی برای اجرای آن وجود ندارد. این لوله‌ها در انواع لوله‌کشی فاضلاب به کار گرفته می‌شوند، ولی به دلیل استفاده عده‌ای از لوله پلیکا گرانول که بسیار کم‌کیفیت است توصیه‌ای برای به‌کارگیری آن نمی‌شود.
- گالوانیزه: این لوله‌ها به دلیل دارا بودن یک لایه عمیق، در مقابل زنگ خوردگی مقاوم هستند و بیشتر برای فاضلاب لوازم بهداشتی قابل اجرا هستند.
- پلی‌اتیلن: این نوع از لوله با سه نوع مواد PE63, PE80 و PE100 تولید می‌شود که PE63 تقریباً منسوخ شده و از لوله‌های پلی‌اتیلن استاندارد ۴ بار و ۶ بار برای این لوله‌کشیاستفاده می‌شود.
- پوش فیت: بهترین نوع لوله‌ای که در لوله‌کشی به کار می‌رود، پوش فیت است که در دو مدل معمولی و بی‌صدا تولید می‌شود. مدل سایلنت بالاترین قیمت را دارد و هنگام عبور فاضلاب صدای آن در داخل ساختمان شنیده نمی‌شود. اتصال این لوله‌ها به صورت نر و ماده است و توسط یک واشر لاستیکی درون آن آب‌بندی می‌شود.
مزایای استفاده از لوله‌های پوش فیت
از مهم‌ترین مزایای لوله‌های پوش فیت سادگی در نصب و اجری آن‌ها است، زیرا سوکت‌های نر و ماده سر لوله و اتصالات پوش فیت روی آن موجود است و برخلاف لوله‌های پلیکا نیازی به گرم کردن و چسب زدن جهت اتصال لوله‌ها وجود ندارد و همین‌طور بر خلاف لوله‌های پلی‌اتیلن نیازی به جوشکاری ندارند.
دومین دلیل پرکاربرد بودن لوله‌های پوش فیت در لوله‌کشی فاضلاب متنوع بودن اتصالات است، چون با توجه به وجود لوله‌های یک سر و دو سر سوکت، قدرت مانور بیشتری در زمان اجرا برای لوله‌کش وجود دارد. همچنین این لوله‌ها در مقابل انبساط و انقباض خط لوله مقاوم هستند؛ درحالی‌که در لوله‌های پلیکا، گرم و سرد شدن لوله باعث جدا شدن اتصالات از آب‌بندی می‌شود.
مقاوم بودن لوله‌های پوش فیت در مقابل آتش‌سوزی نیز از دیگر مزایای این لوله است که آن را از دیگر انواع لوله متمایز می‌سازد.
نکات مهم برای لوله‌کشی ساختمان
1. اتصالات موجود در سیستم فاضلاب 45 درجه باشد.
2. از مخزن رسوب‌گیر با کیفیت استفاده شود تا سرعت تخلیه فاضلاب بیشتر شود.
3. شیب لوله‌هایی که به صورت افقی نصب شده‌اند باید مناسب باشد، زیرا کم یا زیاد بودن شیب باعث گرفتگی لوله‌ها می‌شود. بهترین درجه برای شیب لوله‌های افقی 2 درجه است.
4. در این نوع لوله‌کشی از بست‌های مخصوص استفاده شود تا لوله‌ها رها نشوند.
5. دریچه بازدید باید در دسترس باشد تا در صورت لزوم از آن استفاده شود.
6. از آب‌بندی شدن سیستم فاضلاب و عدم نشتی لوله‌ها اطمینان کامل حاصل شود.
7. کفشوی تراس یا بالکن نباید به‌طور مستقیم به فاضلاب شهری متصل باشد.
8. هر ده طبقه در ساختمان باید دارای یک هواکش کمکی باشد و همچنین سیستم فاضلاب سرویس بهداشتی از فاضلاب آشپزخانه جدا باشد.
9. لوله‌های پلیمری در معرض تابش مستقیم نور خورشید نباشند، زیرا در مقابل اشعه ماورای بنفش آسیب‌پذیر هستند.
10. تمام وسیله‌های بهداشتی ساختمان باید دارای سیفون باشند و هر سیفون یک هواکش داشته باشد.
۱۱. لوله‌های باکیفیت به کار گرفته شود تا تحمل فشار حداقل ۶ اتمسفر را داشته باشند.
۱۲. درصورتی‌که لوله‌کشی فاضلاب در زمستان انجام می‌شود، باید برای تست از آب نمک استفاده شود تا از یخ‌زدگی لوله‌ها بعد از تست جلوگیری شود.
۱۳. به‌هیچ‌عنوان آب باران و فاضلاب در یک چاه تخلیه نشوند.
14. انتهای لوله هواکش باید تا بالاترین نقطه ساختمان ادامه پیدا کند.
دریچه بازدید در لوله‌کشی‌فاضلاب
هنگام لوله‌کشی برای رفع مشکلاتی از قبیل گرفتگی لوله‌ها، تخلیه چاه، سیفون و زانوها، دریچه بازدید در بعضی از لوله‌های ساختمان نصب می‌شود. با وجود این دریچه دیگر نیازی به شکافتن لوله‌ها نیست. دریچه بازدید به‌وسیله یک سه‌راه در مسیر لوله فاضلاب نصب می‌شود.
اندازه لوله منتهی به دریچه بازدید بستگی به طول لوله‌های فاضلاب دارد. برای لوله‌های فاضلاب با قطر ۴ اینچ، لوله منتهی به دریچه باید هم‌اندازه با همان قطر لوله فاضلاب باشد و برای لوله فاضلاب با قطر بزرگ‌تر از 4 اینچ، لوله منتهی به دریچه بازدید باید حداقل 4 اینچ و یا بیشتر در نظر گرفته شود. دهانه دریچه بازدید فاضلاب توسط درپوش بسته می‌شود.
اهمیت شیب لوله برای فاضلاب
فاضلاب از مواد سیال تشکیل شده و شیب لوله‌های فاضلاب از الزامات لوله‌کشی در این بخشاست تا از گرفتگی و بالا زدن بوی بد فاضلاب جلوگیری شود. اصولاً شیب لوله‌هایی که به صورت افقی نصب شده‌اند باید محاسبه شود. شیب استاندارد با توجه به ساختمان و شرایط محیط ممکن است متفاوت باشد اما در بیشتر مواقع شیب دو درصد به‌عنوان شیب استاندارد در نظر گرفته می‌شود.
نکته قابل‌توجه این است که در لوله‌کشی فاضلاب شیب تمامی لوله‌ها باید یکسان باشد. در غیر این صورت سیستم فاضلاب دچار مشکل شده و سرعت حرکت مواد فاضلاب در طول لوله‌ها متغیر خواهد شد. پس داشتن یک شیب دو درصدی در سرتاسر مسیر لوله‌کشی امری ضروری و مهم است که باید پیش از اقدام به لوله‌کشی بررسی شود. برای محاسبه دو در صد شیب برای این لوله‌ها باید ابتدا و انتهای هر لوله نسبت به همدیگر دو درصد اختلاف ارتفاع داشته باشند.
استفاده از تراز بنایی بهترین راه برای اطمینان از شیب دو درصد است. در هر نقطه از اجرا می‌توانید تراز را قرار دهید و از شیب اطمینان داشته باشید.
لوله کشی فاضلاب توالت فرنگی
در زمان اجرای لوله‌کشی فاضلاب برای توالت فرنگی باید خروجی فاضلاب به‌درستی و در موقعیت مناسب اجرا شود تا از مشکل تخلیه در توالت فرنگی جلوگیری شود. شیب لوله‌های افقی در سرعت تخلیه و عملکرد مؤثر سیفون توالت فرنگی اهمیت زیادی دارد. اتصالات آب گرم و سرد نیز باید به‌صورت صحیح و استاندارد باشد. اتصال آب گرم سمت چپ توالت فرنگی شرقی – غربی است.
فاصله مناسب نیز برای لوله‌هایی که به‌صورت عمودی در کنار هم قرار می‌گیرند حدود ۵ سانتی‌متر است؛ همچنین لوله‌ها باید کاملاً موازی یکدیگر باشند تا در صورت بروز مشکل بتوان آن را به‌سادگی بررسی کرد. به همین دلیل برای دوری از مشکلات و هزینه‌های آتی و ناشی از تعمیرات، باید برای لوله‌کشی توالت فرنگی به تمامی این قوانین توجه ویژه داشت.
اهمیت هواکش در لوله‌کشی فاضلاب توالت فرنگی
همان‌طور که گفته شد، برای لوله‌کشی در ساختمان از لوله‌هایی به‌عنوان هواکش استفاده می‌شود. باید دقت شود که ارتفاع لوله هواکش به بالای پشت‌بام برسد و هیچ‌گاه از پنجره بیرون نیاید زیرا باعث انتشار بوی بد دستشویی در منزل می‌شود.
لوله‌کشی فاضلاب توالت ایرانی
لوله‌کشی برای فاضلاب توالت ایرانی یا سنتی دارای استانداردهایی است که باید رعایت شوند. فاصله کاسه توالت ایرانی از دیوار به ابعاد توالت و همچنین کاسه توالت بستگی دارد. کارخانه‌های تولیدکننده کاسه توالت، ابعاد مختلفی را به بازار عرضه می‌کنند، ولی به‌طور متوسط عرض کاسه توالت ایرانی ۴۰ سانتی‌متر و طول ۶۰ سانتی‌متر دارند. به همین جهت اساس سیستم لوله‌کشی فاضلاب برای توالت سنتی روی همین اندازه اجرا می‌شود.
معمولاً فاصله کاسه توالت از دیوار ۲۵ تا ۳۵ سانتی‌متر است. در مواقعی که فاصله کمتر یا بیشتر از حد استاندارد باشد، نصب سیفون با مشکل مواجه می‌شود. در لوله‌کشی توالت ایرانی بهتر است جنس لوله‌ها از نوع پلیکا باشد.
با در نظر گرفتن شیب مناسب برای لوله‌های فاضلاب می‌توان از گرفتگی لوله‌ها، انتشار بوی نامطبوع در ساختمان و بالا زدن چاه پیشگیری کرد. حداقل شیب موردنظر ۲ درصد و حداکثر ۷ درصد است. همچنین ورودی لوله‌ها و سیفون باید بسته باشد تا مواد خارجی به داخل راه نیابد.
اهمیت نصب صحیح سیفون در عملکرد سیستم فاضلاب
سیفون توالت و با لوله‌کشی فاضلاب به‌طور مستقیم به هم متصل هستند، اما سیفون برای پیشگیری از ورود بوی بد فاضلاب به درون ساختمان همیشه مقداری آب را در خود نگه می‌دارد. برای توالت‌های ایرانی باید سیفون نصب شود، ولی توالت‌های فرنگی روی کف زمین قرار گرفته و خودشان سیفون دارند؛ سیفون آن‌ها صاف است و سرریز توالت به دو زانو ۴۵ درجه با شیب دو درصد وصل شده است.
برای تخلیه مواد جامد به لوله، سیفون توالت‌های ایرانی باید شیب کمتری داشته باشد. به‌طورکلی شیب بندی مناسب برای لوله‌کشی آب و فاضلاب مهم‌ترین عامل در عملکرد صحیح و بدون نقص سیستم لوله‌کشی فاضلاب است.
روش تست لوله در لوله‌کشی فاضلاب ساختمان
تکنسین‌های لوله‌کشی بعد از اتمام کار با محاسبه فشار در لوله و بستن درست اتصالات از عدم نشتی مطمئن می‌شوند. باید توجه داشت که ابزار و مصالح مورد نیاز برای تست توسط پیمانکار یا نماینده وی در کارگاه فراهم می‌شود. قبل از اجرای تست نیز نباید هیچ یک از اجزای سیستم لوله‌کشی رنگ شود تا در زمان بروز مشکل به‌راحتی قابل رؤیت باشند.
همچنین در جریان اجرای تست باید از فشار موردنظر آزمایش اطمینان حاصل کرده و پس از تأمین فشار دهانه ورودی سیال وسیله آزمایش به شبکه لوله‌کشی بسته شود. در مورد ساختمان‌های دوطبقه بهتر است تست را در چندین مرحله انجام دهید تا مطمئن شوید که لوله‌کشی هر دو طبقه به درستی انجام شده است.
تست لوله‌کشی فاضلاب ساختمان در دو مرحله مقدماتی و نهایی انجام می‌شود:
- تست مقدماتی: در این آزمایش، می‌توان جریان پیشرفت کار را مرحله‌به‌مرحله یا برای کل سیستم لوله‌کشی به‌منظور اطمینان از آب‌بندی انجام داد. این تست با آب و یا هوا صورت می‌گیرد.
- تست نهایی: بعد از اتمام کار و نصب تمامی وسیله‌های بهداشتی و اتصالات سیستم لوله‌کشی می‌توان تست نهایی را با هوا یا دود انجام داد.
سخن پایانی
همان‌طور که اشاره شد، اجرای صحیح لوله‌کشی فاضلاب از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.و باید حین انجام، استانداردهای لازم رعایت شود، زیرا این سیستم لوله‌کشی آب‌های آلوده‌را از ساختمان خارج کرده و به سمت چاه هدایت می‌کند و باید دقت شود که در این مسیر هیچ نشتی وجود نداشته باشد؛ بنابراین بعد از لوله‌کشی لازم است تست لوله‌ها انجام شود تا در صورت نشتی تعمیرات موردنیاز انجام شود.
اولین نکته‌ای که در مورد اجرای لوله‌کشی باید به آن توجه شود، جنس لوله است. امروزه لوله‌های با جنس و ضخامت متفاوت در بازار عرضه شده‌اند که بهترین آن‌ها پوش فیت است. استفاده از مصالح و لوله‌های استاندارد در اجرای این نوع لوله‌کشیاز اهمیت زیادی برخوردار است؛ همچنین شیب مناسب لوله‌ها برای انتقال مواد زائد به بیرون از ساختمان حائز اهمیت است. عدم رعایت این موارد سبب گرفتگی‌لوله‌ها و بالا زدن‌فاضلاب خواهد شد.
پس از اجرای عملیات لوله‌کشی برای اطمینان از عدم نشتی، مدار را مجدد مورد بررسی قرار دهید. معمولاً تست این کار به وسیله‌هوای فشرده‌آب و یا دود صورت می‌پذیرد که متداول‌ترین روش، استفاده از آب است.
بازتاب: ساپورت مدولار - ردا صنعت فروشگاه تجهیزات صنعت و ساختمان | اجرای ساپورت مدولار
بازتاب: پیمانکاری تأسیسات - ردا صنعت فروشگاه تجهیزات صنعت و ساختمان
بازتاب: کلکتور گرمایش از کف - ردا صنعت فروشگاه تجهیزات صنعت و ساختمان | قیمت کلکتور